1. Πότε μπορούμε να κάνουμε το εμβόλιο για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας; (σε ποιες ηλικίες, πριν τη σεξουαλική επαφή ή όχι)
Το εμβόλιο για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας που κυκλοφορεί έχουν έγκριση για χρήση τους σε κορίτσια ηλικίας από 10 ετών. Στην πραγματικότητα έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να γίνει και σε ηλικίες άνω των 40 ετών. Εφόσον μια κοπέλα έχει ήδη σεξουαλικές επαφές πριν τη λήψη του εμβολίου και πάλι πρέπει να εμβολιαστεί. Αυτό συμβαίνει γιατί ακόμα και εάν είναι πλέον φορέας του ιού HPV, υπάρχουν και πολλά περισσότερα στελέχη του που καλύπτουν τα εμβόλια. Επιπλέον σε πολλές χώρες έχει -σωστά-ξεκινήσει ο εμβολιασμός και των αγοριών.

2. Ποιες είναι οι παρενέργειες;
Οι πιο συχνές παρενέργειες αφορούν το σημείο όπου γίνεται η ένεση. Μπορεί να έχουμε πόνο, πρήξιμο ή μελανιά και ερυθρότητα. Στα γενικά πιθανά συμπτώματα έχουν αναφερθεί: πονοκέφαλος, πυρετός ναυτία, ζάλη, έμετος και λιποθυμία. Παλαιότερα -υπήρχε φόβος για σοβαρές παρενέργειες, αλλά έκτοτε έχουν περάσει πάνω από 10 χρόνια χωρίς να επιβεβαιωθούν.

3. Το τεστ ΠΑΠ προλαμβάνει τον καρκίνο και αν ναι γιατί βγήκε και το εμβόλιο;
Το τεστ ΠΑΠ είναι το μοναδικό τεστ που προλαμβάνει την εμφάνιση κάποιου καρκίνου. Αυτό συμβαίνει γιατί ανιχνεύουμε τα ανώμαλα κύτταρα σε πρώιμο στάδιο-προκαρκινικό. Κατά συνέπεια δεν μιλάμε για πρώιμη διάγνωση του καρκίνου –όπως για παράδειγμα στη μαστογραφία για τον καρκίνο του μαστού, αλλά για ανίχνευση ανώμαλων κυττάρων πολύ πριν αυτά εξελιχθούν σε κακοήθη. Μέχρι στιγμής κανένα άλλο είδος καρκίνου δεν προλαμβάνεται.
Το εμβόλιο δημιουργήθηκε για να προλαβαίνει τη δημιουργία ακόμα και των πρώιμων προκαρκινικών αλλαγών, οι οποίες δυνητικά μπορεί να εξελιχθούν σε καρκίνο. Αυτό βέβαια ισχύει μόνο για τους τύπους του ιού που καλύπτονται από τα εμβόλια και όχι για όλα τα στελέχη του HPV.

4. Πόσο συχνά πρέπει αν οι γυναίκες να υποβάλλονται στο τεστ ΠΑΠ;
Η τακτική εξέταση με τεστ ΠΑΠ πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο ανεξάρτητα με το αν έχει γίνει το εμβόλιο κατά του καρκίνου του τραχήλου. Ο λόγος είναι ότι το εμβόλιο δεν προφυλάσσει κατά 100% γιατί ο καρκίνος μπορεί να προέλθει είτε από διαφορετικά στελέχη από αυτά που καλύπτουν τα εμβόλια, είτε και από άλλους παράγοντες εκτός από τον ιό HPV. Το τεστ πρέπει να γίνεται ταυτόχρονα με την ετήσια γυναικολογική εξέταση και το ενδοκολπικό υπερηχογράφημα μήτρας και ωοθηκών.

5. Σχετίζεται ο καρκίνος με τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων και τη σεξουαλική επαφή;
Ο Καρκίνος του τραχήλου της μήτρας σχετίζεται κυρίως με ορισμένα στελέχη του ιού HPV. Ο ιός αυτός μεταδίδεται με τη σεξουαλική επαφή, αλλά και με τα υγρά του σώματος (σάλιο κλπ). Μεταδίδεται δηλαδή σχετικά εύκολα. Δεν θα πρέπει όμως σε καμιά περίπτωση να συγχέεται η προκαρκινική βλάβη που προκαλούν ορισμένα στελέχη του ιού και η οποία αφορά τον καρκίνου του τραχήλου, με τα κονδυλώματα, τα οποία είναι καλοήθη, δεν είναι προκαρκινικά, θεραπεύονται εύκολα και συνήθως δεν αφορούν την επιφάνεια του τραχήλου, αλλά του αιδοίου.

6. Ποια είναι τα επιδημιολογικά στοιχεία;
Το 75% των ανθρώπων που έχουν σεξουαλικές επαφές είναι φορείς στελεχών του ιού HPV, όπως επίσης αρκετά συχνά και του ιού του Έρπητα. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα νοσήσουν ή ότι θα αναπτύξουν βλάβες στον τράχηλό τους, πόσο μάλλον ότι θα εμφανίσουν καρκίνο. Με τη ίδια λογική φυσικά δεν έχουμε όλοι οι άνθρωποι εμφανίσει έρπητα παρόλο που έχουμε έρθει σε επαφή με τον ιό και είμαστε φορείς του. Με απλά λόγια, οι περισσότεροι από εμάς, άντρες και γυναίκες είμαστε φορείς του ιού, με στελέχη τα οποία είναι χαμηλού ή υψηλού κινδύνου για ανάπτυξη καρκίνου. Όμως η συντριπτική πλειοψηφία από εμάς δεν θα αναπτύξει όχι μόνο καρκίνο, αλλά ούτε καν τις προκαρκινικές βλάβες που προκαλεί ο ιός.

7. Τι συμβουλεύετε τις γυναίκες;
Η συμβουλή είναι απλή. Εφόσον έχουν σεξουαλικές επαφές πρέπει να κάνουν κάθε χρόνο το τεστ ΠΑΠ και να επισκέπτονται το Γυναικολόγο τους όχι μόνο για εξέταση, αλλά και για να ενημερώνονται για τα γυναικολογικά θέματα που τις αφορούν. Ο ρόλος του Γυναικολόγου, λόγω της φύσης της δουλειάς του δεν είναι μόνο θεραπευτικός, αλλά και προληπτικός και ενημερωτικός, όπως για παράδειγμα με την αντισύλληψη.
Παράλληλα δε στα πλαίσια του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμού οι γυναίκες πρέπει να κάνουν το εμβόλιο για τον καρκίνο του τραχήλου.

8. Έχει διαφημιστεί αρκετά το εμβόλιο; Με ποιο τρόπο;
Το εμβόλιο έχει διαφημιστεί πάρα πολύ από όλα τα ΜΜΕ, αλλά και στα πλαίσια επιστημονικών συνεδρίων , ανακοινώσεων και δημοσιεύσεων σε επιστημονικά περιοδικά. Το αποτέλεσμα είναι ότι έχει ήδη ενταχθεί σε πολλά εθνικά προγράμματα εμβολιασμού. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό γιατί τα έξοδα αγοράς του εμβολίου και των επαναληπτικών δόσεων καλύπτονται από τα ασφαλιστικά ταμεία.

9. Ποια τα αίτια εμφάνισης του καρκίνου; Ποια άτομα βρίσκονται σε επικινδυνότητα; Παίζει ρόλο η κληρονομικότητα;
Το κυριότερο αίτιο της εμφάνισης του καρκίνου του τραχήλου είναι η λοίμωξη με HPV. Ενοχοποιούνται φυσικά τα στελέχη υψηλού κινδύνου. Οι παράγοντες που παίζουν επιπλέον ρόλο είναι η έναρξη των σεξουαλικών επαφών σε μικρή ηλικία, οι πολλοί ερωτικοί σύντροφοι και τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα.
Φαίνεται να είναι πιο επιρρεπείς στον καρκίνο γυναίκες που έχουν κάνει πολλά παιδιά, οι καπνίστριες και αυτές που κάνουν κακή διατροφή.
Η κληρονομικότητα δεν φαίνεται να παίζει ιδιαίτερο ρόλο.

10. Ποιοι είναι οι τρόποι θεραπείας;
Σε ελαφριάς μορφής προκαρκινικές βλάβες απλά παρακολουθούμε αν θα εξελιχθούν σε μέτρια δυσπλασία. Στο πλαίσιο αυτό, πραγματοποιούμε έλεγχο HPV DNA, κολποσκόπηση ή/και βιοψία τραχήλου. Σε μέτριο ή σοβαρό προκαρκινικό στάδιο η θεραπεία των βλαβών συνίσταται κυρίως στην αφαίρεση του τμήματος του τραχήλου που πάσχει. Αυτό γίνεται με Laser, με διαθερμία ή και με νυστέρι και ονομάζεται LLETZ (κωνοειδής εκτομή). Σε πρώιμο στάδιο του καρκίνου μπορεί να γίνει αφαίρεση όλου του τραχήλου –τραχηλεκτομή και αν κριθεί απαραίτητο ολική υστερεκτομή–αφαίρεση δηλαδή ολόκληρης της μήτρας.
Εν συνεχεία ανάλογα με την περίπτωση μπορεί να ακολουθήσει ακτινοβολία ή και χημειοθεραπεία.

11. Μέχρι ποιο στάδιο μπορούμε να τον θεραπεύσουμε;
Μπορούμε να θεραπεύσουμε τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας ακόμη και στο πιο προχωρημένο του στάδιο με συνδυασμό χειρουργικής θεραπείας, ακτινοθεραπείας και χημειοθεραπείας. Δυστυχώς όμως σε αυτό το στάδιο τα επιτυχή αποτελέσματα είναι σπάνια και τα ποσοστά μακρόχρονης επιβίωσης πτωχά.

12. Πώς μπορεί μια γυναίκα να αναγνωρίσει ότι έχει καρκίνο; Υπάρχει κάποιο σύμπτωμα;
Μια γυναίκα μπορεί να αντιληφθεί ότι έχει καρκίνο του τραχήλου όταν αιμορραγεί από τον τράχηλο. Αυτό μας δείχνει πόσο σημαντική είναι η πρόληψη με τον ετήσιο έλεγχο, το ΠΑΠ και τον εμβολιασμό. Περιττό να προσθέσουμε πως ο γυναικολόγος με την κλινική εξέταση, την επισκόπηση, αλλά κυρίως με την κολποσκόπηση και τη λήψη βιοψίας παίζει εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην πρόωρη διάγνωση του προβλήματος.

Σε περίπτωση που έχετε περαιτέρω απορίες σχετικά με το εμβόλιο για τον τράχηλο της μήτρας, το τεστ Παπ ή τον ιό HPV, μη διστάσετε να επικοινωνήσετε με τον εξειδικευμένο Γυναικολόγο Δρ. Χάρη Χηνιάδη προκειμένου να σας συμβουλεύσει κατάλληλα.